بخش ۸۶ - در بیان حدیث من عرف نفسه فقد عرف ربه

گفت زین ره لؤلؤ این نُه صدف

من عرف نفسه فقد ربه عرف

هرکسی کو عارف نفس خَود است

عارف پروردگار سرمد است

می‌شناسد هستِ بی جا و مکان

هم نشان یابد ز بود بی نشان

هم شناسد هستی دور از حواس

آفتابی را ز شمع آرد قیاس

هان چه گویی این زمان آزرم کن

آفتاب و شمع چه‌بْود شرم کن

خاک بر فرق قیاسات تو باد

زین قیاساتت خدا کیفر دهاد

پیش خورشید ازل صد آفتاب

ذرهٔ خوردی نیاید در حساب

روح را کی شمع گفتی می‌توان

پیش آن خورشید بی مانند دان

هست کمتر از پر پروانه‌ای

بلکه آنهم نیست جز افسانه‌ای

پیش فهم دانش ما کودکان

می‌دهد نفس از خداوندش نشان

نزد فهم ما و تو شد این نشان

معرفت حق را وگرنه ای فلان

ما کجا و درک ذات پاک او

نیست کس را رتبهٔ ادراک او

آنکه کور از مام زایید ای همام

کی تواند یافتن نور از ظلام

این وجودی کو نگنجد در جهان

کی درآید در نهاد این و آن