باب پانزدهم: اندر تمتع کردن

بدان ای پسر، اگر کسی را دوست داری در مستی و هشیاری پیوسته بدو مشغول مباش، که آن نطفه کی از تو جدا گردد معلوم‌ست که تخم جانی و شخصی بود بهر یاری‌، پس اگر کنی در مستی مکن، که به مستی زیان‌کار‌تر بود؛ اما به‌وقت خمار صواب‌تر و بهتر آید و به هر وقتی که یاد آید بدان مشغول مباش، که آن بهایم بود که هر وقت شغلی نداند، هر وقت که می‌باید بکند، باید که آدمی را وقتی پیدا بود، تا فرق بود میان وی و بهایم. اما از زنان و غلامان میل خویش به یک جنس مدار، تا از هر دو گونه بهره‌ور باشی و از دوگانه یکی دشمن تو نباشد و همچنان‌که گفتم مجامعت بسیار کردن زیان دارد‌، ناکردن نیز زیان دارد، پس هر چه کنی باید که به اشتها کنی و به تکلف نکنی، تا زیان کمتر دارد؛ اما به‌اشتها و نه‌به‌اشتها بپرهیز در گرمای گرم‌ و در سرمای سرد، که درین دو فصل زیان‌کار‌تر باشد، خاصه پیران را.‌  و از همه فصل‌ها در فصل بهار سازگارتر باشد، که هوا معتدل باشد و چشمها را آب زیادت باشد و جهان روی به‌خوشی دارد، پس چون عالم که پیر است جوان شود،  از تأثیر وی بر ما که عالم صغیر‌ست همچنان شود، طبایع که در تن ما مختلف است معتدل شود، خون اندر رگ‌ها زیادت شود، منی در پشت‌ها زیادت شود، بی‌قصدی مردم محتاج معاشرت و تمتع گردد؛ پس چون اشتها‌ی طبیعت صادق شود آنگاه زیان کمتر دارد و رگ زدن نیز همچنان، پس تا بتوانی در گرمای گرم‌ و سرمای سرد رگ مزن و اگر خون زیادت بینی اندر تن، تسکین کن به شراب‌ها؛ و طعام‌های موافق و مخالف چیزی مخور. در تابستان میل به غلامان کن و در زمستان میل به زنان؛ و درین باب سخن مختصر آمد، که کرا نکند.